प्रधानमन्त्री मोदीको ब्रुनाई र सिंगापुर भ्रमण: भारत-आसियान सम्बन्धमा नयाँ ऊर्जा
| 2024-09-07
फाइल छवि
धानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको तेस्रो कार्यकालको पहिलो सय दिनभित्रै, २०२४ सेप्टेम्बर ३ देखि ५ सम्म ब्रुनाई र सिंगापुर भ्रमणले आसियान र इन्डो-प्रशान्त क्षेत्रसँगको सम्बन्धलाई उहाँले दिएको महत्वलाई प्रस्ट पार्छ।
प्रधानमन्त्री मोदीको ऐतिहासिक ब्रुनाइ र सिंगापुर भ्रमण: दुईपक्षीय सम्बन्ध र दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ सहकार्यलाई बलियो बनाउँदै ।
प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको हालैको ब्रुनाइ र सिंगापुर भ्रमणले भारतको दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ र हिन्द-प्रशान्त क्षेत्रसँगको दुईपक्षीय, क्षेत्रीय र वैश्विक सम्बन्धलाई अझ सुदृढ बनाउने प्रतिबद्धता प्रस्ट पार्छ। यी भ्रमणहरू भियतनामी र मलेसियाली प्रधानमन्त्रीहरूको भारत भ्रमण र राष्ट्रपति द्रौपदी मुर्मुको फिजी, टिमोर लिस्ते, र न्यूजिल्याण्डको भ्रमणपछि भएका छन्।
ब्रुनाइ भ्रमण
प्रधानमन्त्री मोदीको ब्रुनाइ भ्रमणले १९८४ मा स्वतन्त्र भएदेखि भारतका कुनै प्रधानमन्त्रीको पहिलो द्विपक्षीय भ्रमणको रूपमा इतिहास रच्यो। यस भ्रमणले दुई देशबीचको सम्बन्धलाई *उन्नत साझेदारी* मा पुर्या्यो, जसले बहुआयामिक सहकार्यलाई तीव्र बनाउन दुबै देशको इच्छाशक्ति देखाउँछ। सुल्तान हस्सानल बोल्कियासँगको छलफलले रक्षा, ऊर्जा, अन्तरिक्ष, स्वास्थ्य र शिक्षामा केन्द्रित भएको थियो, जसमा विशेष जोड व्यापार र सम्पर्क विस्तारमा दिइयो।
यस भ्रमणको महत्वपूर्ण उपलब्धि भनेको भारत र ब्रुनाइ बीच अन्तरिक्ष क्षेत्रमा थप सहकार्यको लागि नयाँ समझदारीपत्रको नवीकरण थियो। ब्रुनाइले लामो समयदेखि इसरोको टेलिमेट्री ट्र्याकिङ र टेलिकमाण्ड स्टेशनलाई सहयोग गर्दै आएको छ। साथै, भारतको ऊर्जा आवश्यकतालाई ध्यानमा राख्दै, भारतमा दिगो तरल प्राकृतिक ग्यास आपूर्ति गर्न लामो समयको सम्झौता भएको छ।
सम्पर्क सुदृढ गर्ने उद्देश्यले, ब्रुनाइ एयरलाइन्सले नोभेम्बर २०२४ मा चेन्नई र ब्रुनाइको राजधानी बन्दर सेरी बेगावान बीच प्रत्यक्ष उडान सुरु गर्ने योजना बनाएको छ, जसले व्यवसाय र पर्यटन सम्बन्धलाई थप बलियो बनाउनेछ।
प्रधानमन्त्री मोदी र सुल्तान बोल्कियाले खुला र समावेशी हिन्द-प्रशान्तको आफ्नो साझा प्रतिबद्धता दोहोर्याएका छन्, जसमा अन्तर्राष्ट्रिय कानुन, विशेषगरी समुद्र को कानून मा संयुक्त राष्ट्र महासन्धि १९८२ अन्तर्गत शान्ति, स्थिरता, र समुद्री सुरक्षालाई प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यले कदम चाल्ने सहमति भएको छ। दुबै नेताहरूले जलवायु परिवर्तन र आतंकवाद जस्ता विश्वव्यापी चुनौतिहरू सामना गर्न निकट सहकार्य गर्न सहमति गरे।
सिंगापुर भ्रमण
सिंगापुरमा, प्रधानमन्त्री मोदीको भ्रमणले दुईपक्षीय सम्बन्धलाई *व्यापक रणनीतिक साझेदारी* को स्तरमा पुर्याुयो। यो अगस्त २०२४ मा सम्पन्न भारत-सिंगापुर मन्त्रीस्तरीय गोलमेच छलफलपछि भएको हो, जहाँ दुवै देशका वरिष्ठ मन्त्रीहरूले दीगो विकास, डिजिटलाइजेशन, र स्वास्थ्यजस्ता प्रमुख क्षेत्रहरू पहिचान गरेका थिए।
यस भ्रमणका क्रममा डिजिटल प्रविधि, सेमिकन्डक्टर, स्वास्थ्य, र शिक्षा क्षेत्रमा सहकार्यलाई अगाडि बढाउन चार महत्वपूर्ण सम्झौतामा हस्ताक्षर भए। विशेष रूपमा, डिजिटल प्रविधिमा भएको सम्झौताले ५जी, साइबर सुरक्षाजस्ता उदाउँदा क्षेत्रहरूमा सहकार्यलाई थप बलियो बनाउनेछ भने, सेमिकन्डक्टरमा भएको सम्झौताले क्लस्टर विकास र प्रतिभा प्रबर्धनमा ध्यान केन्द्रित गर्नेछ।
हिन्द-प्रशान्त क्षेत्रमा ध्यान केन्द्रित गर्दै, नेताहरूले दक्षिण चीन सागरमा विवादहरूको शान्तिपूर्ण समाधान र नौसैनिक स्वतन्त्रता कायम राख्ने प्रतिबद्धता दोहोर्याए।
निष्कर्ष
प्रधानमन्त्री मोदीको ब्रुनाइ र सिंगापुर भ्रमणले मात्र ऐतिहासिक महत्व राखेन, तर दुई देशबीचको द्विपक्षीय सम्बन्धलाई पनि नयाँ उचाइमा पुर्यायो। यी भ्रमणहरूले दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ र हिन्द-प्रशान्त क्षेत्रसँग भारतको लामो समयको सहकार्यलाई मजबुत पार्ने र आर्थिक, राजनीतिक, र रणनीतिक सहकार्यलाई थप बलियो बनाउने अपेक्षा गरिएको छ।
लेखक अनन्ता एस्पेन केन्द्रका विशिष्ट फेलो हुन्; उनी भारतका पूर्व राजदूत हुन्, र यी विचारहरू उनको आफ्नै हुन्।
प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको हालैको ब्रुनाइ र सिंगापुर भ्रमणले भारतको दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ र हिन्द-प्रशान्त क्षेत्रसँगको दुईपक्षीय, क्षेत्रीय र वैश्विक सम्बन्धलाई अझ सुदृढ बनाउने प्रतिबद्धता प्रस्ट पार्छ। यी भ्रमणहरू भियतनामी र मलेसियाली प्रधानमन्त्रीहरूको भारत भ्रमण र राष्ट्रपति द्रौपदी मुर्मुको फिजी, टिमोर लिस्ते, र न्यूजिल्याण्डको भ्रमणपछि भएका छन्।
ब्रुनाइ भ्रमण
प्रधानमन्त्री मोदीको ब्रुनाइ भ्रमणले १९८४ मा स्वतन्त्र भएदेखि भारतका कुनै प्रधानमन्त्रीको पहिलो द्विपक्षीय भ्रमणको रूपमा इतिहास रच्यो। यस भ्रमणले दुई देशबीचको सम्बन्धलाई *उन्नत साझेदारी* मा पुर्या्यो, जसले बहुआयामिक सहकार्यलाई तीव्र बनाउन दुबै देशको इच्छाशक्ति देखाउँछ। सुल्तान हस्सानल बोल्कियासँगको छलफलले रक्षा, ऊर्जा, अन्तरिक्ष, स्वास्थ्य र शिक्षामा केन्द्रित भएको थियो, जसमा विशेष जोड व्यापार र सम्पर्क विस्तारमा दिइयो।
यस भ्रमणको महत्वपूर्ण उपलब्धि भनेको भारत र ब्रुनाइ बीच अन्तरिक्ष क्षेत्रमा थप सहकार्यको लागि नयाँ समझदारीपत्रको नवीकरण थियो। ब्रुनाइले लामो समयदेखि इसरोको टेलिमेट्री ट्र्याकिङ र टेलिकमाण्ड स्टेशनलाई सहयोग गर्दै आएको छ। साथै, भारतको ऊर्जा आवश्यकतालाई ध्यानमा राख्दै, भारतमा दिगो तरल प्राकृतिक ग्यास आपूर्ति गर्न लामो समयको सम्झौता भएको छ।
सम्पर्क सुदृढ गर्ने उद्देश्यले, ब्रुनाइ एयरलाइन्सले नोभेम्बर २०२४ मा चेन्नई र ब्रुनाइको राजधानी बन्दर सेरी बेगावान बीच प्रत्यक्ष उडान सुरु गर्ने योजना बनाएको छ, जसले व्यवसाय र पर्यटन सम्बन्धलाई थप बलियो बनाउनेछ।
प्रधानमन्त्री मोदी र सुल्तान बोल्कियाले खुला र समावेशी हिन्द-प्रशान्तको आफ्नो साझा प्रतिबद्धता दोहोर्याएका छन्, जसमा अन्तर्राष्ट्रिय कानुन, विशेषगरी समुद्र को कानून मा संयुक्त राष्ट्र महासन्धि १९८२ अन्तर्गत शान्ति, स्थिरता, र समुद्री सुरक्षालाई प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यले कदम चाल्ने सहमति भएको छ। दुबै नेताहरूले जलवायु परिवर्तन र आतंकवाद जस्ता विश्वव्यापी चुनौतिहरू सामना गर्न निकट सहकार्य गर्न सहमति गरे।
सिंगापुर भ्रमण
सिंगापुरमा, प्रधानमन्त्री मोदीको भ्रमणले दुईपक्षीय सम्बन्धलाई *व्यापक रणनीतिक साझेदारी* को स्तरमा पुर्याुयो। यो अगस्त २०२४ मा सम्पन्न भारत-सिंगापुर मन्त्रीस्तरीय गोलमेच छलफलपछि भएको हो, जहाँ दुवै देशका वरिष्ठ मन्त्रीहरूले दीगो विकास, डिजिटलाइजेशन, र स्वास्थ्यजस्ता प्रमुख क्षेत्रहरू पहिचान गरेका थिए।
यस भ्रमणका क्रममा डिजिटल प्रविधि, सेमिकन्डक्टर, स्वास्थ्य, र शिक्षा क्षेत्रमा सहकार्यलाई अगाडि बढाउन चार महत्वपूर्ण सम्झौतामा हस्ताक्षर भए। विशेष रूपमा, डिजिटल प्रविधिमा भएको सम्झौताले ५जी, साइबर सुरक्षाजस्ता उदाउँदा क्षेत्रहरूमा सहकार्यलाई थप बलियो बनाउनेछ भने, सेमिकन्डक्टरमा भएको सम्झौताले क्लस्टर विकास र प्रतिभा प्रबर्धनमा ध्यान केन्द्रित गर्नेछ।
हिन्द-प्रशान्त क्षेत्रमा ध्यान केन्द्रित गर्दै, नेताहरूले दक्षिण चीन सागरमा विवादहरूको शान्तिपूर्ण समाधान र नौसैनिक स्वतन्त्रता कायम राख्ने प्रतिबद्धता दोहोर्याए।
निष्कर्ष
प्रधानमन्त्री मोदीको ब्रुनाइ र सिंगापुर भ्रमणले मात्र ऐतिहासिक महत्व राखेन, तर दुई देशबीचको द्विपक्षीय सम्बन्धलाई पनि नयाँ उचाइमा पुर्यायो। यी भ्रमणहरूले दक्षिणपूर्वी एशियाली राष्ट्रहरूको संघ र हिन्द-प्रशान्त क्षेत्रसँग भारतको लामो समयको सहकार्यलाई मजबुत पार्ने र आर्थिक, राजनीतिक, र रणनीतिक सहकार्यलाई थप बलियो बनाउने अपेक्षा गरिएको छ।
लेखक अनन्ता एस्पेन केन्द्रका विशिष्ट फेलो हुन्; उनी भारतका पूर्व राजदूत हुन्, र यी विचारहरू उनको आफ्नै हुन्।
राष्ट्रपति शानमुगरत्नामको भ्रमण भारत-सिंगापुर सामूहिक रणनीतिक साझेदारीलाई थप उर्जा दिने अपेक्षा गरिएको छ
सिंगापुर एसोसिएसन अफ साउथईस्ट एशियन नेशन्समा भारतको सबैभन्दा ठूलो व्यापार साझेदार हो र विश्वमा छैटौं ठूलो व्यापार साझेदारको रूपमा उभिएको छ।
| 2025-01-13
भारत र मलेसिया आतंकवाद र डेराडिकलाइजेसनमा सहयोग थप सुदृढ गर्ने सहमतिमा पुगेका छन्
भारत र मलेसिया सुरक्षा, रक्षा र समुद्री क्षेत्रमा चलिरहेको द्विपक्षीय सहयोगको समीक्षा गरिरहेका छन्।
| 2025-01-07
भारत भियतनामसँग रक्षा उद्योग सहयोग सुदृढ गर्ने योजना बनाउछ
रक्षा सहयोग भारत र भियतनाम बीचको समग्र रणनीतिक साझेदारीका प्रमुख स्तम्भहरू मध्ये एक हो
| 2025-12-25
वियतनामी र भारतीय तट रक्षकहरूले संयुक्त समुद्री अभ्यासद्वारा सम्बन्धलाई सुदृढ गरे
यो सहकार्य सुरक्षित र स्थिर समुद्री वातावरणलाई प्रवर्द्धन गर्ने निरन्तर प्रयासको हिस्सा हो
| 2025-12-23
भारतले २४ औं बिमस्टेक वरिष्ठ अधिकारी बैठकमा आफ्नो प्रतिबद्धता पुनः पुष्टि गर्यो
विगत केही वर्षमा बिमस्टेकले आफ्नो संस्थागत संरचना औपचारिक बनाउन र सहकार्यका क्षेत्रहरूलाई विस्तारित गर्न महत्त्वपूर्ण प्रगति गरेको छ
| 2024-12-21